Grote kans dat uw aandelen en obligaties zijn uitgeleend aan een speculant, market maker of hedgefonds. Riskant? Nee hoor, het uitlenen van aandelen is de normaalste zaak van de wereld.
Waarom aandelen uitlenen niet eng is
Grote kans dat uw aandelen en obligaties zijn uitgeleend aan een speculant, market maker of hedgefonds. Riskant? Nee hoor, het uitlenen van aandelen is de normaalste zaak van de wereld.
Sinds eind vorig jaar kunnen klanten van Binck extra geld verdienen door hun aandelen en obligaties uit te lenen. Het is een zogeheten opting-in-regeling: uw effecten kunnen alleen door deze broker worden uitgeleend als u daar expliciet voor kiest. U mag de helft van de vergoeding die u voor het uitlenen ontvangt zelf houden, de andere helft gaat naar Binck.
Heel rijk wordt u daar niet van. Binck laat weten dat het ‘meest voorkomende’ rendement van zijn klanten 1,5 procent bedraagt. De onderlinge verschillen, zo benadrukt een woordvoerder, zijn groot en hangen onder meer af van de samenstelling van de portefeuille. Soms zult u er niet meer dan enkele tienden van een procent per jaar mee verdienen. Maar toch, in deze tijden met een rente van bijna nul is elk basispunt – een basispunt is 0,01 procent – meegenomen.
Concurrent DeGiro leent al veel langer effecten van klanten uit. DeGiro hanteert een opting-out-regeling, een soort ‘wie zwijgt, stemt toe’. Alleen als u expliciet aangeeft dit niet te willen, worden uw effecten niet uitgeleend. Ook de opbrengst wordt anders verdeeld. De extra baten komen niet alleen ten goede aan de klanten van wie de effecten worden uitgeleend, maar aan alle klanten. Daarmee houdt DeGiro de tarieven laag.
Ook veel andere particuliere beleggers lenen hun effecten uit – vaak zonder dat zij het weten. Zo lenen de meeste etf’s (dat zijn fondsen die in de index beleggen, PvdK) en sommige beleggingsfondsen uw effecten uit. Pensioenfondsen zijn grote partijen op de markt van ‘securities lending’, zoals het uitlenen van effecten in jargon heet.
Geld verdienen met uitlenen
Waarom valt er geld te verdienen met het (uit)lenen van aandelen en obligaties? En is het niet riskant dat speculanten en hedgefondsen zonder dat u het weet met uw effecten aan de haal gaan?
‘Een belangrijke reden waarom sommige partijen effecten lenen, is dat ze daarmee short kunnen gaan, kunnen speculeren op een koersdaling’, zegt Jaap Koelewijn, hoogleraar corporate finance aan de Nyenrode Universiteit. ‘Bij short gaan, verkoop je aandelen om die later tegen een – hoop je dan – lagere prijs terug te kopen. Als je die te verkopen aandelen zelf niet hebt, leen je ze. Als de koers later inderdaad is gedaald, koop je die aandelen tegen een lagere koers om je schuld te vereffenen.’ En als je pech hebt en de prijs daalt niet, moet je de aandelen tegen een hogere prijs kopen om ze weer terug te geven aan de uitlener.
Effecten worden ook geleend om te profiteren van minieme koersverschillen tussen bijvoorbeeld de aandelen Unilever in Amsterdam en Londen. Banken en brokers lenen effecten om de liquiditeit van bepaalde markten te kunnen garanderen. En zo zijn er nog meer, vrij technische redenen waarom er een markt is voor securities lending.
‘Er is wel een risico dat je anders bij beleggen in aandelen niet loopt, het tegenpartijrisico. Dit is het risico dat de lener niet aan zijn verplichtingen kan voldoen’, zegt Bart Spronk van vergelijkingssite www.beleggingsmatch.nl. ‘In de praktijk is het risico bij de brokers DeGiro en Binck erg klein. Die zijn namelijk in alle gevallen de tegenpartij wanneer de effecten worden uitgeleend.’
Daarnaast wordt er altijd een onderpand aangehouden. Bij Binck is dat 105 procent van de waarde van de uitgeleende effecten. Spronk: ‘In het ergste geval gaan de lenende partij en de broker failliet en is het onderpand niet genoeg om de uitgeleende effecten volledig te kunnen terugkopen, waardoor een klant schade oploopt.’
Kwaliteit van het onderpand
Hoogleraar Koelewijn denkt eveneens dat het risico om geld te verliezen erg klein is. ‘Het is natuurlijk zaak om goed te kijken naar de kwaliteit van het onderpand. Aan het begin van de crisis in 2008 werden ook obligaties van Lehman Brothers (dat in het najaar van 2008 failliet ging, PvdK) in onderpand gegeven. Toch is er zelfs op het hoogtepunt van de crisis nooit een partij in de problemen gekomen vanwege het niet nakomen van de verplichtingen bij securities lending.’
Risico’s
Het is wel zaak om goed te kijken naar de kwaliteit van het onderpand
Zo bezien is het uitlenen van effecten haast nog veiliger dan sparen. Dat neemt niet weg dat veel beleggers hun effecten zonder dat te weten hebben uitgeleend. Peter van der Slikke van vermogensbeheerders topcapital en iBeleggen: ‘Als je gaat beleggen in etf’s, kies je ervoor een bepaald mandje aandelen en obligaties te kopen. Waarom zou je als fondsbeheerder delen van dat mandje vervolgens gaan uitlenen voor ietsje meer rendement? Het extra risico is weliswaar minimaal, maar als belegger heb je hier niet om gevraagd. Ik vind dat je zou moeten kunnen kiezen tussen een etf die wel en niet effecten uitleent. Vergelijk het met een fonds waarbij je naar keuze het dividend cash laat uitkeren of waarbij het automatisch wordt herbelegd. Dat zou toch ook met het uitlenen van effecten moeten kunnen? Dat lijkt mij heel eenvoudig te regelen.’
Een andere punt van Van der Slikke is dat het voor een belegger vaak erg moeilijk is te achterhalen welk deel van de opbrengst uit het uitlenen van effecten naar de eindbelegger gaat. ‘Ik vind dat je als belegger en klant de volledige opbrengst van het uitlenen van jouw eigen effecten zou moeten krijgen. Vanguard, de grootste beheerder van etf’s ter wereld, geeft alle extra baten door aan zijn klanten. Maar sommige aanbieders houden een deel van de opbrengsten zelf. Zo houdt State Street 15 procent achter en iShares 15 tot meer dan 25 procent.’
DeGiro vindt nu ook dat beleggers meer direct zouden moeten profiteren van securities lending. Gijs Nagel, commercieel directeur van DeGiro, zei eind 2017 in het Belgische dagblad De Tijd: ‘Dat Binck de klant van wie de stukken uitgeleend worden direct compenseert, vinden we een goede methode, die we in de loop van 2018 zullen overnemen.’ Zo ver is het nog niet, laat een woordvoerder van DeGiro weten. ‘Maar het is de bedoeling het nog dit jaar te kunnen aanbieden.’
